Jij met mij, Robbert-Jan Henkes (tekst) en Marga van den Heuvel (tekeningen), Querido 2017

Een vrolijk fluitende fluiter. Daar word je op voorhand al vrolijk van. Dat is toch vaak het vreemde en mooie van woorden, tenminste als ze in een stralend verband geschikt staan, dat ze doen wat ze zeggen. Dat je het vrolijke fluiten maar hoeft te noemen of je hoort het en wordt erdoor aangestoken.
Maar waar heb ik het vandaan? Hoe kwam ik erop? Wat was de reden cur potius sit quam non sit? Bij wie, met andere woorden, want schrijven is stelen van dieven, heb ik het gejat? Charms? Even opzoeken leert: jawel. Kijk maar, gewoon afgedrukt in Bij mij op de maan (2016) op bladzijde 450-451, een kindergedicht van Daniil Charms uit 1935. Weliswaar door mij vertaald, maar toch: plagiaat! Of is het: onbewust beïnvloed? Wat maakt het uit. Beter goed gejat dan slecht bedacht. Noem het desnoods een intertekstuele verwijzing. Vroeger ook wel bekend als een knipoog. En als je de versmaat overnam was het op de wijs van.

En trouwens, zo moeilijk te bedenken is het niet. Wie doet het niet, in jezelf neuriën en liedjes zingen? En wat is er idyllischer dan een beetje bij jezelf liedjes zingen zonder je ook maar een reet van wie of wat dan ook aan te trekken, geheel ondergedompeld in je eigen mijmerijen en fantasiën? Dingen zijn pas de moeite waard als je ze niet voor anderen doet maar louter voor jezelf. Zo! Die kan de wereld in z’n zak steken.

Wat de zelfvertaling betreft: ik heb de indruk dat die een beetje normaler en doorsneeïger is, van ritme en beelden, dan het origineel. De regels zijn langer, uitleggeriger, en voor de viermaal ‘en voort’ die zo lekker echoot en verdwijnt in de verte heb ik helemaal geen equivalent gevonden. Wel denk ik dat ‘with my soul under my arm’ leuk is, als letterlijke calque uit het Nederlands. Steken die Engelstaligen er ook nog wat van op.
Maar over het geheel heb ik nog niet echt iets gewonnen. Het moet uiteindelijk korter en aardiger kunnen. De conclusie die zich opdringt: een gedicht in vertaling wordt onherroepelijk anders. Het is goed dat je meteen in te prenten en van stond af de vrijheid te nemen om er iets eigens van te maken, en het verlies te compenseren met winst. Men kan geen ijzer met handen breken, maar wel handen met ijzer. Daarom.

Dit is mijn Charms-vertaling van het bewuste fluitgedicht (geen flutgedicht):

Er was eens een muzikant Amadee Faradon, Amadee Nikolaj Faradon

Als hij speelde op de fluit
        toe-toedelum
dansten de kikkers
        tumtum
        toe-toedelum
        tumtum
        toe-toedelum
        tumtum!

Als hij speelde op de tuba
        foet-farafoet
dansten de honden
        farlaj
        foet-farafoet
        farlaj
        foet-farafoet
        farlaj!

Als hij speelde op de citer
        tin-tingeling
dansten de kuikens
        toendroen
        tin-tingeling
        toendroen
        tin-tingeling
        toendroen!

Als Amadee Nikolaj Faradon op de pauken speelde
        bombom
        bom-baradon
dansten de koeien
        bombom
        bom-baradon
        bombom
        bom-baradon
        bombom.