Hoe was de goede raad over goede raad ook weer? Geef alijd goede raad maar luister er nooit naar. Of was het: luister altijd naar goede raad maar volg het nooit op. In elk geval is het nogal wiedes. Alles wat je doet moet van binnen komen, anders ga je jezelf alleen maar geweld aandoen. Mensen zouden wat meer naar zichzelf moeten leren luisteren. Maar juist dat wordt er als je klein bent vakkundig uitgestampt.
– Wie is dit? Wie hoor ik daar in mijn hoofd.
– Ik ben het. De Stem van je Geweten.
– Je klinkt anders wel erg naar mijn moeder…
– Pets! Voor je oren!
Goede raad, c’est dur…

Jij met mij, Robbert-Jan Henkes (tekst) en Marga van den Heuvel (tekeningen), Querido 2017

Dit gedicht is deel één uit een serie van drie. De andere twee vielen af toen er voor het boek Jij met mij een strenge selectie gemaakt moest worden. Het was een moeilijke keuze, want ze verschilden in niets van elkaar.
Ook dit gedicht heeft als aanleiding een heel oude grap. In een Platforum uit de beginjaren tachtig van weet ik wat voor afgelopen eeuw tekende Erik Bindervoet een zekere Theo S. die met geheven wijsvinger de goede raad geeft: ‘Pis nooit over een nieuw bankstel.’
Over oude bankstellen heeft hij het niet. Over schijten ook niet.
En dat was het hele eiereneten. Het dubieuze van alle goede raad eigenlijk. Betekent een verbod op het ene een vrijbrief voor het andere? Ja natuurlijk!
Lees maar. Snij je broer z’n neus niet af. (Lees: je zus d’r neus is minder erg. Of: je broer z’n oren mag wel.) Steek het bankstel niet in brand. (Doe het liever je bed.) Schiet in je eigen oog geen pijl. (Want je vindt heus wel ogen van anderen als je een beetje goed mikt.)
Etc.
Heel opvoedkundig. Al zeg ik het zelf.

Maar vertalen! Dat was een heel gepas en gemeet en gepuzzel en gehuzzel.
Ik zat voor de vertaling muur-, klem- en rotsvast aan de illustratie die Marga van den Heuvel er voor het boek bijgemaakt had (zie boven). Dat was de grootste extra uitdaging hier. Want nieuwe ongerijmde adviezen verzinnen in het Engels was natuurlijk niet echt moeilijk op het bestaande stramien. Maar ik wilde dat alles precies zou kloppen. Dat was dus wrikken en wrochten met verwoorden, berijmen, op volgorde zetten en kijken of de tekening misschien toch ergens nog een ontsnappingsroute bood.
Stephen Mulhern stelde voor om de regel met de leeuwen te veranderen in het volgens hem beter lopende: ‘Or with a lion lie down to doze’. Voor hem was ‘lion’ eenlettergrepig. Maar als ik het eenlettergrepig uitsprak, vond ik het vreselijk bekakt klinken. En het is toch ook ‘de laaien slieps toenaait’?
Ook een andere mooie regel van Stephen kon ik niet overnemen, vanwege mijn vastgeklonkenheid aan de illustratie: ‘Never hit your sister twice.’
De laatste regel is nog steeds onzeker. Wat is leuker? ‘Never listen to advice.’ ‘Never listen to good advice.’ of ‘Never listen to my advice.’
De laatste variant is ook bekend uit het liedje The Last Time van de Rolling Stones uit 1965, in de lyrics geschreven als ‘But ya never listen to my advice.’ De eerste regel luidt: ‘Well I told you once and I told you twice’. En wat dan toolden ze wants en zelfs wel twaais, de heren Jagger en Richards? Dat als ya niet naar mijn dringende advies luistert en beter je best doet om mij te pliezen, en je weet donders goed hoe, dan pak je maar je biezen. En dan is dit de laatste keer geweest.
Toen konden echte mannen dat nog zeggen.

Hier het eerste vervolg op de goede raad:

Meer goede raad voor kinderen

Bijt nooit in je eigen oor
Zwem niet onder IJsland door
Plas niet in een Pietenpetje
Haal geen water in een netje

Hinkel altijd op twee benen
Trap geen zombies op hun tenen
Slaap nooit met je ogen dicht
Lik niet aan een bliksemschicht

Nooit uit vreemde neuzen eten
Weet nog wat je bent vergeten
Stop de hond niet in een sok
Gooi voorzichtig met een stok

Neem geen bad in de wc
Zeg op alle vragen nee
Drink geen melk met ijzerdraad
Luister nooit naar goede raad