Op de vraag naar het ware geloof
antwoordde Nathan de Wijze
met dit verhaal:

 
Ooit bezat een koning
een ring met een opaal,
een schitterende steen.
Die ring maakte de drager
die hem zijn volst vertrouwen gaf
geliefd bij God en mensen,
kortom bij iedereen.

Hij had hem van zijn vader
en die weer van de zijne;
zo was hij doorgegeven
door vele eeuwen heen.
En elke vader zei daarbij:
‘Mijn favoriete zoon ben jij,
daarom krijg jij de ring.’

Drie zoons had deze koning.
Zijn haar begon te grijzen,
hoe lang zou hij nog leven?
De tijd kwam om te kiezen
wie straks de ring zou erven.
Wat nu? De vader gunde hem
aan alle drie.

Lang brak hij zich het hoofd
want kiezen kon hij niet
en toen heeft hij aan elk van hen
in ’t allerdiepst geheim
die ene ring beloofd:
‘Mijn favoriete zoon ben jij,
daarom krijg jij de ring.’

De oude vorst werd ziek,
de tijd begon te dringen,
hij zou nu weldra sterven.
De allerbeste edelsmid
ontbood hij aan het hof:
‘Maak mij twee nieuwe ringen,
aan deze identiek.’

Sindsdien had hij er drie
en welke ring de echte was,
kon zelfs hijzelf niet zien.
Zo heeft driemaal een zoon
de vaderlijke zegen
en de wonderring gekregen
voordat de koning stierf.

Koud was de vorst begraven
of elk van hen kwam eisen
dat het volk hem dadelijk
op de troon zou hijsen.
‘Zij beiden zijn verraders.
Mijn vader zelf gaf mij de ring,
hij is uniek!’

Wie hadden valse ringen
en welke was de echte?
Ze kwamen er niet uit.
Ten slotte moest de rechter
voor hen het pleit beslechten
opdat de ware erfgenaam
de troon verwierf.

Hij sprak: ‘Het is terecht
dat iemand denkt: mijn ring is echt,
wanneer zijn eigen vader,
een deugdzaam man, dat zegt.
Maar: wie van jullie drie
is bij de andere twee
het meest geliefd?

Precies: geen gunt een ander iets.
Waar is de toverkracht
van jullie vaders ring?
Ik moet welhaast geloven dat
hij ieder een vervalsing gaf
en dat de echte in
de tussentijd verdween!

De koning wou niet kiezen
want hij hield evenveel
van jullie alle drie.
Ik los dit niet voor jullie op.
Vertrouw je ring, gebruik zijn macht
in liefde en ten goede,
en geef hem door.

Leg over duizend duizend jaar
een wijzer man dan ik
opnieuw dit raadsel voor.’

 
© Nederlandse hertaling: Judy Elfferich

 
Volledige tekst van Nathan der Weise (Duits)
Scène 7 van het 3e bedrijf met de parabel van de drie ringen, Engels (vertaling door Glen Koehn) + Duits
Over Nathan der Weise (Engels)
Over Gotthold Ephraim Lessing