Dit is het laatste verhaal van de Verhalen in plaatjes dat ik hier bespreekt. Er komt namelijk een boek van en de uitgever (m10) is bang dat jullie dat niet meer kopen als jullie allen alles al gelezen hebt op dit sympathieke forum. Vandaar. Ik kom er nog op terug. (Als het boek er is.) Met simpelissen ga ik vanzelfsprekend stug door.

Letterlijk: ‘Hoe Volodja op de kinderslee snel de berg afvloog. Hij vloog snel de berg af. Vloog tegen een hond op. Vloog tegen een vos op. En vloog tegen een haas op. Ze vlogen aan tegen nummer vijf. Landden in het berenhuis. En Volodja vanaf die tijd Glijdt niet langer van de berg.’ (‘Kák Valódja na salázkach bystre pod góroe lietéél. Bystre pod góroe lietéél. Ná sabákoe nálietéél. Na liesíétsoe nálietéél. Í na zájtsa nálietéél. Pólietéli vpjáteróm, Zálietéli v mysjkin dóm. Í Valódja s tój pory Ní katáëtsiá s gory.’) Versmaat: trochee. Rijmschema aaaabbcc.

Het gedicht is na 1937 gesneuveld, dus nog een vroegste onbetwistbare Charms-vertaling van Hans ter Laan zat er in 1958 niet in. Helen Black vertaalde het in 1938 als The ride down the hill:

Down the hill came Bobby’s sleigh.
Met a hunter on the way;
Picked a dog and fox up too;
Then a rabbit joined the crew.
All five swiftly sped along,
Till their crowded sled went wrong,
Spilled them in a black bear’s den…
Bobby won’t coast there again.

Alle ijzersterke herhalingen zijn slaphangende waslijnen geworden. En de laatste regel klopt ook nog eens niet: Bobby had sowieso weinig invloed op waarheen hij sleede, en hij belooft zichzelf niet om nooit meer naar het berenhol te sleeën maar sowieso om nooit meer te sleeën.

Van dit gedicht staat honderd procent zeker ende gevoeglijk vast dat het van Charms is. Een jaar voor Verhalen in plaatjes verscheen, vertaalde Charms namelijk Die Rutschpartie van Wilhelm Busch uit ca. 1860.

Het verscheen voor het eerst in het decembernummer van 1936 van het Sijsje. Hij deed dat – charmsiaans uiteraard – als Hoe Volodja op een slee snel de heuvel afgleed (Kak Volodja na salazkach bystro pod goroe letel). Van de 24 regels van Busch maakte Charms er 36 en hij maakte het nog grappiger en bijzonderder, door overal waar Busch afwisselt en andere woorden verzint, genadeloos te herhalen – wat heel leuk is, zeker voor een jonger publiek. En zijn we niet allemaal een jonger publiek?
De andere gedichten in deze Verhalen in plaatjes zijn in minder of meer duidelijke mate geschreven naar aanleiding van de illustraties. Eerst was er de tekening – en natuurlijk het idee van een verhaal – en toen pas de tekst. De tekst fungeert dus als het ware als illustratie van de tekening. Vandaar dat de tekenaar op de kaft wordt genoemd en de tekstdichters niet. Het verhaal van de afgegleden Volodja is in dit boek de vreemde eend in de bijt, want dat is geënt op de vertaalde versie van Charms. En Charms moest zijn vertaling, toen het boek werd samengesteld, indikken van 36 regels tot acht regels.

De illustraties bij de versie van Verhalen in plaatjes zijn zoals in één oogopslag te zien is overgenomen uit het Sijsje. Misschien ligt dit gedicht wel aan de wortel van het idee van dit boek – gecombineerd met het idee van Les animaux s’amusent van Benjamin Rabier. Is een theorie. Die het voordeel heeft dat die van mij is.

Ik vertaalde Charms’ Busch-vertaling in 2016 in Bij mij op de maan, waar ik er nog eens vier regels extra voor nodig had. Ik herhaal (net als Charms) en daarbij bezig ik taalfouten (niet als Charms), wat doorgaans door ouders en opvoeders in dezelfde mate wordt afgekeurd als door kinderen leuk wordt gevonden. En opvoeders het bloed onder de nagels vandaan halen en op de kast jagen is altijd een lovenswaardig motief. Dus in Bij mij op de maan werd het Hoe Volodja op zijn slee met een rotvaart van de heuvel kwam afgeglijd:

Daar komt Volodja als altijd
Van de heuvel afgeglijd.

Hij botst tegen een jager die niet wijkt
Omdat hij niet heeft uitgekijkt.

De jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn tweeden naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een hond opbotst.

De hond
En de jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn drieën naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een vos opbotst.

De vos
En de hond
En de jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn vieren naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een haas opbotst.

De haas
En de vos
En de hond
En de jager
En Volodja
Gleden verder naar beneden,
Met zijn vijven naar beneden,
Met een rotvaart op de slede,
Gleden gleden gleden gleden,
Tot de slee tegen een beer opbotst.

Volodja is vanaf die tijd
Geheel met sleeën uitgescheid.

Charms heeft dit gedicht voor Verhalen in plaatjes danig moeten comprimeren, van zesendertig regels naar acht. Misschien kan ik mijn vertaling ook inkorten, van de veertig regels die ik heb naar eveneens acht.
Hoe Volodja met een rotvaart van de heuvel af kwam sleeën. Dan kan ik er in het gedichtje, rijmend op de titel (die dan ook als eerste regel fungeert) gegleeën van maken. Ook omdat vier keer geglijd achter elkaar niet leuk meer is. Als afmaker kan ik dan op -ijd én op -eeën eindigen, én ik kan er één zin van maken, holderdebolderend, aldus:

Hoe Volodja met een rotvaart van de heuvel af kwam sleeën

En tegen een jager kwam gegleeën,
En tegen een hond op kwam gegleeën,
En tegen een vos op kwam gegleeën,
En tegen een haas op kwam gegleeën,
En toen de vijfde was geweest
Belandde voor het berenbeest,
En hoe Volodja sinds die tijd
Met sleeën helemaal is uitge . . . .

Daar mag de voorgelezene dan van maken uitgescheid (‘Ben je nou eens uitgeschijt? Of moet ik een schaar halen?’) of authentiek regionaals (Brabants in elk geval) uitgescheeën. Waarna de voorlezer het alternatief aandraagt, alsof dat het correcte rijmwoord is. Ook leuk is dat het gedicht nu uit één langgerekte titel bestaat, die de onstuitbaarheid van de afdaling alleen maar benadrukt. Evenals het plotse gestuit worden, want als de titel is afgelopen en het verhaaltje moet volgen… volgt er niets.