Ochtend en buiten draaien de kranen
voor de nieuwe stad, binnen twee
teruggevonden blauwe laarsjes met
rode dobbelstenen en planeten van
zee met een bevroren bodem.

Brandend ijs of winden van glas en
op 40 lichtjaren van hier een planeet
van diamant, overdaad maakt waardeloos.

Vloeibaar water en iets met leven
voorkom depressie, wees aanwezig
op een feestje, de nachtvangst van
de kater klimt in het rokerig gordijn.

Kwaliteit van verveling, geen leegte
is volkomen leeg.

Was draait en wij draaien mee in de arm
van het melkwegstelsel, om een groot zwart gat.

 
____
GJ 1214b is een exoplaneet die draait om de rode dwergster GJ 1214, op een afstand van 47,8 lichtjaar van ons zonnestelsel in het sterrenbeeld Slangendrager. Het is de eerste superaarde waarbij een atmosfeer is ontdekt en de tweede exoplaneet waarvan massa én grootte kon worden bepaald. Recenter onderzoek heeft sterke aanwijzingen opgeleverd voor de aanwezigheid van wolken in de atmosfeer van deze planeet. (Wikipedia)

Froukje van der Ploeg noemt de eerste afdeling van haar bundel ‘Nachtvangst’ naar deze exoplaneet. Fascinerend is natuurlijk de gedachte dat er leven zou kunnen zijn, maar dat we nooit echt contact zullen kunnen maken vanwege de enorme afstand. Toch zit de planeet met zijn mogelijkheden in ons bewustzijn. We kijken naar buiten en zien hijskranen ‘draaien’ bij het bouwen van een ‘nieuwe stad’ en dan kijken we naar binnen en zien ‘teruggevonden blauwe laarsjes’ met figuurtjes die ons doen denken aan verre planeten.

Merkwaardig zijn de betekenisloze enjambementen ‘met’, ‘van’, ‘en’, ‘van’. Menige schrijfdocent zal tegen cursisten zeggen: vermijd dat.

In de tweede strofe gaat het over andere vreemde planeten: onherbergzaam en/of bizar. Maar ‘GJ 1214B’ vertoont misschien leven. Is dat de lijn naar het advies ‘voorkom depressie’? Er is leven buiten ons? Terug naar “binnen” is er het advies ‘aanwezig’ te zijn ‘op een feestje’. Dat heeft zijn gevolgen: drank zorgt voor een ‘kater’ en de gordijnen zijn rokerig.

‘Nachtvangst’ heet de bundel waarin dit gedicht staat. Die titel zal wel betrekking hebben op de gedachten in halfslaap; soms de bron van gedichten. Hier in dit gedicht kan het ook slaan op vage gedachten onder invloed van de drank. Een mannelijke kat lijkt in de gordijnen te klimmen.
Vage gedachten, nergens bewust aan denken. Dat lijkt leeg, maar dat is schijn.

Ondertussen gaat het dagelijkse leven met zijn grote en kleine verplichtingen door. De ‘was’ moet in de machine en bij de gedachte aan de draaiende was komen gedachten aan ons draaien in de kosmos. Uiteindelijk draaien we om een groot zwart gat in ‘het melkwegstelsel’ waar we deel van uit maken. Het is ook symbool van onze persoonlijke dood.

Het ‘draaien’ aan het slot maakt de gedachte “rond”: buiten draaien de kranen die bouwen voor de nieuwe stad.

Zonder er expliciet op in te gaan, vraagt het gedicht wat de zin is van al ons gedoe. Hoe ‘voorkom’ je ‘depressie’? Door te feesten? Door er over te schrijven?
Door er over te lezen.

Nachtvangst
Froukje van der Ploeg
Uitgeverij Nieuw Amsterdam
ISBN 9789046827284