De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb presenteert een bloemlezing ter ere van het 50-jarig jubileum van Poery International met 50 gedichten uit de wereldpoëzie. Ik bespreek voor deze serie een fragment van een van die gedichten.

Het langere gedicht “Iemand stelt de vraag” van Remco Campert uit de bundel Betere Tijden (1970) begint met de regels

1

Het was een geweldig feest
er stierven drie mensen
een van ouderdom
een door alcohol
een omdat hij vocht met de slang

Wanneer we een slang en een drievuldigheid introduceren in onze cultuur kunnen we niet om de Christelijke traditie heen. Ik vroeg me zodoende af wat Campert met deze regels wilde zeggen, maar kon in de literatuur niks vinden en Campert is geen Christelijke dichter.

Dit gedicht gaat over verzet. “Verzet begint niet met grote woorden / maar met kleine daden” schrijft hij, en geeft daar legio treffende voorbeelden van. Ik associeer dan verder en denk aan Zuid-Amerikaanse bevrijdingstheologie. De bevrijdingstheoloog Gustavo Guttierez schrijft in 1971: “History is the scene of the revelation God makes of the mystery of his person. His word reaches us in the measure of our involvement in the evolution of history.”

Natuurlijk wil dit cursiefje met een korrel zout worden gelezen. Het sterven van de drie mensen tijdens het geweldige feest, dat uitmondt in het stellen van de vraag en de eerste tekenen van verzet, is dan het sterven van God de vader, de zoon en de heilige geest. Het stellen van de vraag is het bevrijden uit de zelfgekozen onmondigheid oftewel de Kantiaanse Verlichtingsimpuls.

In het Hebreeuws staat slang (נחש, Nāḥāš) voor het kwaad, maar ook voor divinatie of waarzegging. Het gevecht met de slang is het gevecht met het onvermijdelijke; ouderdom en alcohol staan voor respectievelijk de zwakte van het lichaam en de zwakte van de menselijke wil. Ouderdom, alcohol en de slang zijn de drie obstakels op de weg naar liberatie.

De dood van de drie mensen op het feest is dan de dood van god. God de vader stierf aan ouderdom; god de heilige geest (Holy Spirit) vertroebelde door de alcohol en god de zoon dolf het onderspit in het gevecht met de slang.

Helemaal serieus is dat niet, maar Remco houdt volgens mij wel van een kwinkslag.