We laten ons vandaag inspireren door de beginstrofes van het gedicht “Alles wat je wilde, het was alles” van Menno Wigman, dat verscheen in de bundel Zwart als Kaviaar (2001). U kunt het hele gedicht hier lezen. De regels die wij aandachtig gaan lezen luiden (voorzover je bij Wigmaniaanse poëzie van ‘luiden’ mag spreken) als volgt:

Het was de welving van een schouderblad,
het fosfor van een nieuwe dronkenschap,
de slapeloosheid van een wereldstad.

Je sliep nooit twee keer met dezelfde dag
en leven was pas leven als er ’s nachts
een halo uit je glas te voorschijn brak.

Waarom trekt “de welving van een schouderblad” je dit gedicht in? Wanneer er had gestaan “Het was de kromming van een rug” had ik mijn schouders opgehaald. Het schouderblad is intiemer, die welving valt pas op wanneer je dicht bij elkaar bent. En het woord welving klinkt mooi: gewelven, kathedralen, weldadigheid, klinken erin mee.

Terwijl de eerste regel een ongebruikelijk aspect van het lichaam beschrijft, stuiten we in de tweede regel op raadselachtigheid. Waarom is het klankpaar fosfor – dronken niet willekeurig? Ik kon geen direct verband vinden (behalve dat je lichaam, ter voorkoming van een kater, mineralen zoals natrium, kalium, magnesium en fosfor nodig heeft) en lees het fosfor als een afgestreken lucifer. Zuipen en paffen, in de wereldstad die nooit slaapt.

Het beeld dat in de eerste strofe wordt geschetst krijgt in de tweede een persoon toegewezen. De regel je sliep nooit twee keer met dezelfde dag is natuurlijk ongewoon. Heraclitus’ je kunt niet twee keer in dezelfde rivier stappen klinkt erin door, maar ook ‘met iemand slapen’. Nooit twee keer met dezelfde slapen: onze dronkelap houdt van promiscuïteit. Deze regel herinnert me ook aan het oude grapje over een drinkeboer die, wanneer hij wordt gevraagd hoeveel hij drinkt, steevast antwoordt

één glaasje whiskey meneer, daarna ben ik een heel ander mens en die drinkt de fles leeg.

Het leven speelt zich in deze regels uitdrukkelijk ’s nachts af. Een “halo dat uit een glas breekt”, wat een prachtige, betoverende beeldspraak! Wigman schreef uiterst langzaam, hij kon heel lang op zijn zolderkamer aan enkele regels schaven. Die klinken vervolgens natuurlijk, alsof ze altijd hebben bestaan, en we zouden licht vergeten dat ze het resultaat zijn van een lang en pijnlijk creatief proces.

Die ‘halo’ duidt voor mij op een whiskeyglas. Bier en wijn leveren geen mooie halo’s op. Wanneer je ‘halo’ googlet vind je oorlogsspelletjes; ‘halo saint’ levert het soort plaatjes op dat ik zocht. Dit soort regels is Hollands glorie, een schitterend exportproduct!

at night / a halo fractured forth from your glass