Dood,

We morrelen aan de deur naar buiten,
we staan niet meer bij voorbaat verloren.
We schaken ieder jaar iets langer door
voordat je grijnst, je benige vinger strekt
en onze koning omtikt.

Achter onze rug draaien we het kleine zakmes
van de wetenschap rond in je oeroude sloten.
We oliën je grendels, Dood, het is
een kwestie van tijd voordat
ze mee gaan geven.

Op een dag vegen we alle stukken
van het bord, staan op, verlaten deze kamer.
Je zeis wordt botter en botter.
Nu stellen we je nog remise voor.
Neem haar aan voordat we je voorgoed verslaan.

____
We leven in een tijd waarin alle vernieuwingen op het gebied van technologie elkaar in razend tempo opvolgen. De grootste innovatie op dit gebied staat ons nog te wachten. Het laatste beest dat we deze eeuw nog zullen temmen, is waarschijnlijk de dood zelf.

Er zijn allerlei technieken waarbij je genen kan gaan bewerken. Als je het heel simpel uitlegt, is dat een soort knippen en plakken: je haalt een stukje DNA weg en vervangt dat door donor-DNA. Daarmee heb je eigenlijk je genen hersteld. Met dat soort dingen kun je de tijd dat een lichaam meegaat nog wel een flinke tijd oprekken.

Ingmar Heytze schreef hierover een gedicht. Hij gebruikt het stijlfiguur apostrophe, spreekt de dood rechtstreeks aan. De apostrophe wordt herhaald in de tweede strofe.

Het woord ‘morrelen’ is goed gekozen. De ‘deur naar buiten’ is een metafoor voor de weg naar het hiernamaals. Dan vergelijkt de dichter de strijd met de dood met een schaakpartij, die steeds langer duurt, maar toch nog eindigt met het verlies van de koning: heel plastisch uitgedrukt door ‘de benige vingers’ en ‘omtikt’, met een superieur gebaar dus. Dan komt een nieuwe metafoor: met eenvoudig gereedschap en ‘wetenschap’ maken we ‘de oeroude sloten’ onklaar. ‘We oliën je grendels’. Het zal een tijd duren, maar dan is de deur open.

Terug naar de schaakvergelijking. In een overwinningsgebaar worden alle stukken van het bord geveegd. De dood en zijn wapen zijn machteloos geworden. De dood kan maar beter nu ‘remise’ aanvaarden voor het voor hem te laat is.

Maar wat houdt die remise in? Er is geen winnaar. De wedstrijd eindigt voorlopig onbeslist.
____

Ik wilde je iets moois vertellen
Ingmar Heytze
Uitgeverij Podium
ISBN 9789057599323