Door de patrijspoort in het vliegtuig boven
wolkenvelden waar de zon op kaatst
als in een gril zijn sneeuwsteden bouwt

zie ik de dood, hoe vreeswekkend ook daar
aan te denken, zie ik door het venster de dood
zomaar zijn vreedzaamst gelaat opzetten

zo buitengewoon vredig en onthecht dat even
dit leven iets luchtigs krijgt en speels
zo speels haast als een fractie van wolkend licht

in een fuga van Bach, en weer komt in zijn
klankenbuitelend ruimteschip de oude meester
zelf de Leipziger Dom binnenvaren

 
___
Vier terzinen, geen eindrijm, wel assonanties en alliteraties, maar nooit te nadrukkelijk: ‘vreeswekkend’, ‘venster’, ‘vreedzaamst’ en nog eens ‘vredig’; ‘even’ en ‘leven’. Muzikaal, buitelend: ‘iets luchtigs’ ‘en speels’, ‘klankenbuitelend ruimteschip’.

Het woord ‘fuga’ is afgeleid van het Latijn ‘fugare: vluchten’. Het kenmerk is meerstemmigheid en gevarieerde herhaling.
De wolken laten herhaling zien. Ieder die boven zo’n wolkendek heeft gevlogen, kent de fascinerende vormen. Van Pinxteren vindt hiervoor het woord ‘sneeuwsteden’.

Het beeld wordt gevormd door de wolken, maar het onderwerp van het gedicht is de dood. Je weet als toeschouwer dat je kijkt naar doodsvelden, maar tegelijk zie je schoonheid en ziet het er, zoals de dichter schrijft, ‘vreedzaam’ uit en ‘onthecht’, zodat je zelfs zou kunnen denken: als het vliegtuig wordt opengereten is het niet erg.

Het speelse karakter van de vormen en de vlagen licht doen de dichter denken aan een fuga van Bach, waar de melodie wordt achtervolgd door allerlei variaties. Dit leidt tot een herinnering. In de Dom van Leipzig waar de oude meester cantor was, hoorde de dichter, neem ik aan, een fuga van Bach op het orgel klinken. Maar dat moet in de Thomaskirche, die nooit Dom werd genoemd, geweest zijn. Waarom schrijft Van Pinxteren dan ‘Dom’? Het kan natuurlijk zijn dat hij zich vergist, maar hij kan er ook voor gekozen hebben vanwege de vergelijking met de zon die weerkaatst wordt door de wolkenvelden, een Dom van wolken, een groots en tegelijk vreedzaam en vreeswekkend beeld.
Zoals het licht in de wolken speelt, zo speelt het metaforisch in de melodieën van Bach, die in zijn ‘ruimteschip’ de Dom binnenvaart, zonder punt.
___
 

Vogels, vlinders & andere vliegers
Hans van Pinxteren
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028280229