Grieken bedoelen met het woord ιστορία zowel een geschiedenis als een verhaal. Dit merkte een meisje gisteravond op, terwijl we met enkele kunstenaars en bezoekers van een kunstenaarspresentatie napraatten over het werk van een van hen. Deze kunstenaar David Whelan houdt zich bezig met displacement en trauma in de Griekse burgeroorlog, zoals deze woedde in de late jaren 1940. In het sterk gepolariseerde politiek-militaire landschap van Griekenland werden vele communisten en sympathisanten gedeporteerd en vermoord door de regering die bestond uit een samenwerking tussen een rechtse generaal, een Orthodoxe aartsbisschop, en de Britten die door een deal tussen de geallieerden formeel zeggenschap hadden gekregen over het Griekse territorium. Andersom echter ontvoerden de communisten ook vele Griekse kinderen, en moordden en gebruikten verkrachting als wapen.

Deze ιστορία ligt niet in een diep verleden, hier in Griekenland, en duikt bij het minste of geringste op. Grote delen van de bevolking hebben in hun familie littekens van de burgeroorlog opgelopen, en zij, zo hoor ik telkens weer, zijn daar ook nu nog mee bezig. Zo sprak ik eens met een meisje dat na al die jaren het dagboek van haar overleden opa uit die tijd had gekregen en moest constateren dat het verhaal haar maar mondjesmaat was verteld. Er lag veel materiaal om naar te gissen, om over te discussiëren, en om het oneens over te zijn met anderen die het verhaal zich ook probeerden toe te eigenen.

Elke keer als ik probeer te begrijpen wat er gebeurt in Athene, bijvoorbeeld op het gebied van zelfgeorganiseerde praktijken, dan moet ik rekening houden met de doorwerking van deze, vaak verborgen verhalen. Verhalen die geen, en wie gelooft daar nu eigenlijk werkelijk in, afgerond, eenduidig en gladgestreken verleden vormen, maar die zich met hun scherpe rotspunten verraderlijk dicht onder de oppervlakte bevinden, en daar zo nu en dan ruw doorheen breken en doordringen in het heden.

De laatste dagen realiseer ik me dat ik met mijn reis naar Athene zelf in deze rotsige en gevaarlijke wateren ben gesprongen, en begonnen ben zo goed en kwaad als het gaat te navigeren in de realiteit van de mensen hier. Want als één ding me bezighoudt – en tegelijk is het zo’n cliché – is dat hier werkelijk mensen bezig zijn met leven. Hier zijn mensen bezig hun verhaal aan elkaar te rijgen, het te herzien en het geloofwaardigheid te geven.

Maar als ik dan naar het gladgestreken oppervlak van mijn Facebook-tijdlijn kijk en soepel door de berichten scroll, doemt er weer een ander Griekenland op: dat van een economische eenheid met geldtekort. Een internationale zondebok en een moeilijk broertje in Europa dat afgestraft moet worden. Het is in feite een Griekenland ontdaan van mensen, beoordeeld door onmenselijke financiële en politieke instituten. Het lijkt of het digitale medium mij afstemt op een ander soort verhalen: de frequentie waarin de fictionele schuldenbedragen en een andere morele code plotseling betekenis aannemen.

Toch wonen ze hier in Athene en erbuiten, mensen die hun verhalen in het nu, het verleden en met het oog op de toekomst leven. Mensen die wel degelijk in contact staan met deze fictie van schuld en boete. Momenteel is het misschien wel de eindeloze onzekerheid van wel-of-geen-Grexit die traumatiseert en uitput. Hoe dan ook zal het moeilijk worden, maar laat de beslissing maar vallen, lijkt de gedachte te zijn. Alles beter dan dit afwachten.