‘mijn leegstaande adem verglaasde’
uit ‘De doper’, Onno Kosters

Wie ‘leegstaande adem’ googlet, krijgt drie resultaten. Het eerste is het geciteerde gedicht. De andere twee resultaten zijn vertalingen van songteksten. ‘Vacant breath’ komt in het Engels niet heel vaak maar toch regelmatig voor. Heeft deze Engels uitdrukking Onno Kosters het idee voor deze regel gegeven? Het is goed mogelijk, want hij is naast dichter nog Engels docent en vertaler. In elk geval was ‘leegstaande adem’ een anglicisme tot Kosters het zich in deze regel toe-eigende en een plek gaf in de Nederlandse taal.

Maar daarmee is de betekenis ervan nog niet bepaald. Waarvan kan de adem leegstaan? Van nare geurtjes? Van zuurstof? Adem staat nooit leeg, hij zit altijd vol adem.

‘Leegstaande adem’ roept wel iets op. Omdat je adem al snel associeert met leven of levenskracht, interpreteer je wat je over adem hoort met de persoon die de adem inademt, uitstoot. De ‘leegstaande adem’ is schraal van de lucht die hij inademt, van de eenzaamheid waarin hij leeft. Niets of niemand wil in zijn adem wonen.

De klemtoon valt regelmatig binnen de regel, telkens op de tweede van een groep van drie lettergrepen: ‘mijn leegstaan’, ‘de adem’, ‘verglaasde’. Twee maal is de lange ‘a’ beklemtoond, wat al wordt aangekondigd met de lange ‘a’ in ‘leegstaande’. Daarnaast worden ook de ‘g’, de ‘l’ en de ‘s’ herhaald, in andere volgorde.
Dat dit een Nederlandse regel is, en geen zwak vertaalde Engelse uitdrukking, ligt natuurlijk aan dat ‘verglaasde’. Pas met de ruiten erin wordt de adem een huis. Het beeld krijgt dimensie, reliëf.

Ook hier is de betekenis niet direct duidelijk. Adem kan niet van glas of glazuur worden voorzien. Maar je ziet direct adem op de ruit staan. Het is koud in het leegstaande huis van de adem, en afgesloten achter ruiten ziet je hem staan. Hij hecht zich aan het glas en verwaast weer.

‘Vangst’ van Onno Kosters, waar deze regel in staat, wordt op zondag 14 december a.s vanaf 16.00 uur gepresenteerd in Perdu.

Elke week onderzoekt Han van der Vegt hier de geschreven en ongeschreven regels van de Nederlandse poëzie.