‘Wij op weg naar de wereld’
uit De methode, Dick Raaijmakers

Dick Raaijmakers’ De methode is een van de merkwaardigste en eigenzinnigste boeken uit de Nederlandse poëzie. Toch staat Dick Raaijmakers niet in de Grote Komrij. Hij komt wel voor op DBNL, maar bij zijn werken staat De methode niet vermeld. De methode is niet verkrijgbaar, maar er is wel een Engelse vertaling van, van Vincent W.J. van Gerven Oei.

Dick Raaijmakers is als componist en wegverkenner voor de elektronische muziek bekender dan als dichter. Maar hij is als dichter niet minder.

Elke zin in De methode is volkomen helder voor wie het voorafgaande heeft gelezen. De opbouw van het boek is door 282 gedichten heen systematisch en logisch. Het is een beschrijving, van een universum waarin ‘de beweger’ en ‘de waarnemer’ de hoofdrol spelen. Het is een dynamisch universum, een universum vol doelen en plannen. Maar tegelijk blijft wat Raaijmakers beschrijft vaak abstract. Je leest regelmatig een zeer begrijpelijke, onontkoombare beschrijving van iets waar je je niets bij kunt voorstellen. Het lijkt op zo’n wiskundige formule waarvan de opstellers weten dat ze klopt maar waarvoor ze nog geen toepassing hebben gevonden.

De methode bestaat uit doelmatige taal. Woorden als tandraderen grijpen in drijfstangen van zinnen en zetten iets in beweging dat zich net buiten beeld bevindt. De taal is mooi in haar functionaliteit, maar misschien wel vooral omdat ze geen besef lijkt te hebben van haar schoonheid. Maar na 379 bladzijden komt ze uit op deze regel, een prachtige, welluidende regel. Hij geeft je het idee, niet dat Raaijmakers uiteindelijk zijn bondige zeggingskracht heeft opgegeven, maar dat het zo heeft moeten zijn, dat in deze regel zijn wereldbeeld is samengebald. Dat de regel mooi is komt omdat het wereldbeeld klopt.

Drie maal de w, elke keer op een beklemtoonde lettergreep. De eerste keer komt er één, de tweede keer twee, de derde keer weer één lettergreep na. Geen werkwoord. Niet nodig.

Raaijmakers schrijft niet ‘Wij op weg naar de waarheid’ of ‘het ware’. Hij schrijft niet ‘Wij op weg naar het wezen’. Hij kiest voor ‘de wereld’. Dat wat er is. Dat wat we kennen. Dat waar we het mee moeten doen.

Maar juist dat maakt de regel raadselachtig. Want wij zijn toch al op de wereld, in de wereld? Schrijft Raaijmakers over onze wereld of over een andere? Over de zijne?

Gelukkig verschijnt er in november, bij Uitgeverij het balanseer, een nieuwe editie van De methode. En hopelijk wordt het vervolgens dan erkend als het meesterwerk dat het is.

Elke week onderzoekt Han van der Vegt hier de geschreven en ongeschreven regels van de Nederlandse poëzie.