Een tijdje geleden liet ik een student Cultuurwetenschappen een paar Nederlandse auteurs nazoeken in een database, op zoek naar materiaal voor mijn onderzoek: Jan Wolkers, Gerard Reve, Simon Vinkenoog, Andreas Burnier, Remco Campert, Anja Meulenbelt, Jan Cremer, Anna Blaman, Maarten ’t Hart. Ze deed de opdracht uitstekend, ik kan niet anders zeggen. Na afloop vroeg ik haar of ze van een van deze schrijvers wel eens iets had gelezen, en of ze alle schrijvers bij naam kende. Het antwoord was tweemaal nee: van niemand iets gelezen, en van de helft nog nooit gehoord. Ze hield ook meer van Portugese en Scandinavische literatuur, van auteurs als Stieg Larsson. Nederlandse romans trokken haar niet: zo somber, en al dat gedoe met seks.
Nu is het heel gemakkelijk om flauw te doen, of cultuurpessimistisch, over het gebrek aan bagage waarmee Nederlandse scholieren van het VWO afkomen, of het geringe aantal boeken dat zij tegenwoordig hoeven te lezen voor hun lijst (dat zijn er zes, zo liet ik mij vertellen); of het kennelijk gebrek aan interesse in literatuur onder studenten Cultuurwetenschappen, of all people. Maar dat is niet waarom ik deze anekdote aanhaal; zo’n pessimist wil ik bovendien helemaal niet zijn. Ik vertel dit, omdat ik me afvroeg voor wie de CPNB-campagne Nederland Leest nu eigenlijk bedoeld is. Dat is simpel natuurlijk: heel Nederland. Maar laat ik de vraag dan anders stellen: wie voelt zich aangesproken door Nederland Leest, en op welke manier? Ik zal uitleggen hoe ik zo, terwijl ik hierover nadacht, uitkwam bij mijn student.

(…) Ik las Twee vrouwen voor het eerst toen ik begin twintig was, net zo oud als Sylvia dus, en ik weet nog dat ik het toen zo ontzettend vergezocht vond dat Sylvia zonder enig overleg met Laura een kind voor haar ging regelen. Ik vond het überhaupt vergezocht dat Sylvia een kind wil baren op haar twintigste. Het is volstrekt ongemotiveerd waarom zij zwanger zou willen worden, en ook waarom zij dat uitgerekend via Laura’s ex Alfred zou doen. Waarom geen leuke donor opgepikt? Als lezer moet je maar aannemen dat dit allemaal onderdeel is van de enorme liefde die Sylvia voor Laura voelt, van een kosmisch schema waarin Sylvia als stand-in een kind van Laura en Alfred mogelijk maakt. Alle mythologische verdubbelingen en travestieën die verder voorkomen in de roman moeten Sylvia’s stap navolgbaar maken, maar op mij maakt het vooral een enorm gekunstelde indruk.

Agnes Andeweg over Twee vrouwen van Harry Mulisch en de Nederland Leest-campagne in de Perdureeks van Terras.