Gepubliceerd op: zaterdag 2 maart 2013

De Story en het kapitaal

De Story heeft een mening. Het roddelblad vindt dat VARA-coryfeeën als Paul de Leeuw, Matthijs van Nieuwkerk, Jeroen Pauw en Paul Witteman veel te veel salaris verdienen. Daarmee ondersteunt het blad de plannen van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Ronald Plasterk om de hoge inkomens van tv-sterren van de Publieke Omroep aan banden te leggen. Die wil de omroepsalarissen terugbrengen naar het niveau van de Balkenende-norm (193.000 euro).

Van Nieuwkerk, die jaarlijks ongeveer een half miljoen toucheert voor zijn werk als presentator van De Wereld Draait Door, krijgt geen ‘ongemakkelijk gevoel’ bij wat hij verdient, zelfs al zit het land in een driedubbele dip. Hij drijft een succesvol televisieprogramma, en daarvoor moet nu eenmaal worden gedokt. Punt. Bovendien kan hij bij de commerciëlen een veelvoud verdienen. Als Van Nieuwkerk straks op zijn salaris wordt gekort, sluit hij een vertrek naar de concurrent dan ook niet uit. In een interview met Broadcast Magazine dreigt de presentator:

Het zou betekenen dat ik straks voor hetzelfde werk, namelijk dagelijks een aantrekkelijke talkshow maken en presenteren, elders een reusachtig veel zonniger beloning krijg, dan zal ik daar in ieder geval eens over nadenken. Toch? Wie niet?

Hier wordt het ‘elders’ wel heel gemakkelijk gelijkgeschakeld met de Publieke Omroep, alsof er geen ideologische verschillen zouden bestaan, of bestonden. De Story:

Voor de hardwerkende man en vrouw in de straat zijn dit salarissen die het voorstellingsvermogen te boven gaan. […] De socialistische omroep blijkt allang niet meer de tv-zender voor het volk die hij óóit was – het zijn vooral de elitaire milieus voor wie de programma’s nu gemaakt lijken te worden.

Nu geloof ik niet zo in reductionistische clichés als de hardwerkende man (Henk) en vrouw (Ingrid) en elitaire milieus. Dat riekt te veel naar het PVV-discours. Maar in de tijden van de verzuiling bevond de VARA zich inderdaad aan de linkerkant van het politieke spectrum. Inmiddels zijn de banden met de PvdA en vakbeweging FNV doorgesneden, maar volgens de website is de huidige VARA nog wel ideëel verwant aan die van toen. Die verwantschap zou zich dan uiten in een gedeeld geloof in de beginselen en waarden van de sociaaldemocratie en het humanisme.

Van die idealen zie je maar weinig terug in de huidige beloningspraktijk van de VARA. De Story heeft, jawel, dus gelijk wanneer ze stelt: practice what you preach. Het zou een grootverdiener als Van Nieuwkerk sieren als hij vrijwillig (dus niet op last van nieuwe wet- en regelgeving) een deel van zijn salaris inlevert. Niet alleen in moreel opzicht. Het is moeilijk om Van Nieuwkerk überhaupt nog serieus te nemen als hij ageert tegen de bonussen van oud-SNS-topman Sjoerd van Keulen, terwijl hij zelf onbekommerd tonnen aan gemeenschapsgeld opstrijkt.

Misschien kan de permanent verontwaardigde Jan Mulder in zijn maandelijkse ‘Top 5 ergernissen’ eens aandacht besteden aan de discrepantie tussen de moral high ground die Van Nieuwkerk dikwijls claimt en de platte werkelijkheid van diens opportunisme en graaigedrag. Ongetwijfeld zal zo’n ethisch reveil de kijkcijfers naar recordhoogten stuwen. Een win-winsituatie heet zoiets, geloof ik.

Over de auteur

- (1978) is dichter, hoofdredacteur van Parmentier en lid van de redactieraad van DW B. Daarnaast is hij medeoprichter en redacteur van het platform voor literaire kritiek De Reactor, het literair weblog Ooteoote en uitgever bij Perdu.