www.literairedebuten.nl back online
Zoals u al van onze collega’s van Tzum hebt kunnen vernemen, staat www.literairedebuten.nl gelukkig weer online. Zie hier ons bericht hierover.
De site verklaar zich nader:
Deze website is offline geweest naar aanleiding van een conflict met een fotografe over het plaatsen van auteursportretten. Terwille van de reeds besproken debutanten en het werk van de daarbij betrokken recensenten is de website nu weer teruggezet op internet en dus weer te raadplegen. Maar nieuwe recensies zullen er niet meer op komen, de website wordt stilgelegd. De foto’s van de auteurs zijn verwijderd.
De (geparafraseerde) correspondentie tussen de strijdende partijen – Hans Vervoort versus Quintalle Nix (of net andersom) – staat eveneens opgenomen op www.literairedebuten.nl. Het proza laat zich enigermate lezen als een verhaal van moedwil en misverstand. Een vroegtijdig telefoontje zou waarschijnlijk wonderen hebben gedaan. Nu kan alleen echte boter ze weer aan tafel krijgen.
Na veel Vervoort-bashing met name op de website Tzum was ik er bijna van overtuigd geraakt een schurk te zijn die onschuldige fotografen hun zuurverdiende loon onthoudt. En omdat ik in het buitenland zat en wist dat de fotografe ondersteund werd door de juridische afdeling van de fotografenbond leek me een proces vanaf die grote afstand niet zinnig. Ik betaalde dus uit eigen zak 1000 euro (inclusief ‘wettelijke renten’) voor 4 thumnail-auteursfotootjes. De probono website had geen inkomsten.
Deze week verscheen een heel verhelderend artikel in het Boekblad:
http://www.boekblad.nl/citaatrecht.2.201688.lynkx
Daaruit blijkt dat het onder het citaatrecht wel degelijk mogelijk is foto’s van auteurs over te nemen bij recensies en interviews zonder daarvoor iets te betalen. Zeker als je de fotograaf erbij vermeldt. Dat is nu juist precies wat ik de boekenuitgeverijen bezwoer: maak die thumbnailportretjes rechtenvrij zodat de debutanten (die maar 3 maanden hebben om hun boek bekend te maken)door literaire blogs en websites en de sociale media enige bekendheidkunnen krijgen! Ik kreeg altijd te horen dat dat te duur zou zijn. Maar dat is het dus niet. Zodra je de naam van de fotograaf bij een portretje vermeld kan je aangeven dat dat kostenvrij overneembaar is, mits de naam van de fotograag vermeld wordt.
Het artikel:
http://www.boekblad.nl/citaatrecht.2.201688.lynkx
Vriendelijke groeten.
Hans
Beste Hans Vervoort, dank voor uw aanvulling. In een van mijn reacties vroeg ik mij (tussenhaakjes) ook al af hoe het nu precies zit met het citaatrecht. Kennelijk is dat in dit geval inderdaad van toepassing; de argumentatie van Hans Bousie lijkt me althans hout te snijden. Bent u van plan om het reeds overgemaakte bedrag terug te vorderen?
Nee hoor, ik vorder niks terug, het geld zal wel op zijn en fotografen moeten ook leven. Wraakzuchtig ben ik niet. Quintalle Nix zal geen riant bestaan hebben als beginnend fotograaf en ik gun haar deze meevaller. Al merk ik soms dat mijn tanden knarsen als ik terugdenk aan haar uitsluitend juridische mededelingen zonder enige bereidheid tot overleg. Dat had wel iets prettiger gekund. Wat mij vooral verbaast en verrast is dat boekenuitgevers kennelijk ook niet weten dat het citaatrecht, mits met vermelding van de fotograaf, mag leiden tot het gratis overnemen van een portret van een auteur. En dat was eigenlijk steeds de kern van mijn betoog: als uitgevers iets willen doen voor hun schrijvers en met name debutanten, waarom maken ze dan de thumbnails niet rechtenvrij? Dan kunnen debutanten ook visuele aandacht krijgen op websites en blogs en andere digitale sociale media! Dat is tegenwoordig heel belangrijk, nu een boekentitel hooguit 3 maanden meegaat. “Dat zouden we wel willen maar is te te duur” kreeg ik op mijn vraag te horen. Maar intussen blijkt (zie ook de blogs van ict-jurist Engelfriet)dat het wel degelijk kan en mag: een foto van een auteur gratis onder het citaatrecht plaatsen bij een stuk over die auteur en zijn boek. Als ik die wetenschap dankzij dit akkefietje kan doorgeven aan de uitgeversbranche is die 1000 euro goed besteed geweest. Maar eerlijk gezegd verwacht ik van de uitgeverswereld geen enkel innovatief gedrag op dit punt. Dat heb ik in mijn 40 jaar schrijversschap wel geleerd. Uitgevers zijn aardige kerels allemaal, maar alles loopt volgens gebaande paden.
Een van de redenen waarom ik aandacht aan deze zaak heb besteed is het soms diffuse onderscheid tussen auteurs- en citaatrecht. Een interessante tussenvorm of aanvulling daarop is ‘fair use’. Daarover heeft de advocaat Christiaan Alberdingk Thijm een lezenswaardig artikel geschreven dat hier te vinden is: http://www.ivir.nl/publicaties/alberdingkthijm/fair-use.pdf.
Inderdaad sluit het ‘fair use’ principe inderdaad beter aan op het gevoel dat wij hadden dat het overnemen van voor publiciteit bedoelde foto’s zou moeten mogen. Ik ken dit artikel van dhr Thijm en ben het er geheel mee eens. Het auteursrecht is veel strenger heb ik (inmiddels geen echte leek meer) begrepen al schijnt het citaatrecht wel mogelijkheden te geven. Probleem is dat fotografen maar zelden aan hun fotobestanden hun naam verbinden (dat kan heel makkelijk, als je op een foto met de rechtermuisknop klikt en vervolgens ‘eigenschappen’ aanklikt, zie je allerlei gegevens over het plaatje. Maar zelden de naam van de fotograaf, wel de naam van de gefotografeerde auteur). Zo wordt het toch nog een hele zoektocht om te voldoen aan de eisen van het citaatrecht: fotootje plus maker! Je zou bijna gaan denken dat fotografen hun fotobestanden anoniem houden om juist dit (gratis) citeren te voorkomen. Helemaal ongelijk kan ik ze daarin niet geven, alhoewel een thumbnailportretje toch wel zou moeten kunnen, vind ik, als ze voor het maken van het portret al betaald zijn door de uitgever. Ik ben nu bij juristen aan het informeren of – indien de naam van de fotograaf ontbreekt en een mail naar de uitgeverij ook geen naam oplevert – we toch de foto te kunnen plaatsen met een mededeling als ‘we hebben ons best gedaan de naam van deze fotograaf te achterhalen, wil hij/zij zich svp melden dan zetten we die naam alsnog bij de foto’. Als dat mogelijk is kunnen we de website voortzetten op de manier die we wilden: recensie plus auteursportret. Ik ben benieuwd.
Het lijkt me sterk dat fotografen hun foto’s bewust niet signeren om het citaatrecht te ontduiken. Ik denk wel dat een disclaimer (à la: ‘Personen die niet konden worden bereikt voor een regeling inzake copyright wordt verzocht contact op te nemen met de redactie.’) uitkomst kan bieden.