Cultureel schenken is hip, zo meldt de krant van wakker Nederland. Waar voorheen vooral vermogende pensionado’s de rol van mecenas vertolkten, daar lappen vandaag ook maatschappelijk betrokken ondernemers, bedrijven en gefortuneerde particulieren. Zij richten in rap tempo eigen cultuurfondsen op, bedoeld om de pecuniaire pijn van de overheidsbezuinigingen wat te verzachten.

Het is natuurlijk nog maar de vraag of de vermogenden deze hiaten kunnen dichten (voor sommige culturele instellingen komt het geld sowieso te laat), maar alle initiatieven in die richting verdienen een staande ovatie. Zeker nu ook The New York Times – Amerika geldt als hét neoliberale voorbeeld van private sponsoring – de ernst van de situatie inziet, en gewag maakt van een belegering van de Nederlandse kunsten. Een aanval die, zo vermoed ik, niet zo snel meer zal worden afgeslagen door het blauwe bloed. Nu de cultureel betrokken Beatrix (hier bezongen door Ramsey Nasr) abdiqueert, krijgen we met Willem Alexander toch vooral een sportfanaat op de troon, die liever host met hockeymeisjes dan bijvoorbeeld een theatervoorstelling bezoekt of een uitvoering van een klassiek concert bijwoont. Al worden ook in het Concertgebouw wel eens feestelijke ballonnen opgelaten, en blijkens dit bericht in De Groene Amsterdammer zelfs strijdliederen gezongen. Bij gelegenheid kan de koning die mutatis mutandis in het oor van republikeinsgezinde politici brullen: ‘stik in je dedain, politici / belager van de spelende mens!’ Voorlopig schijnt dat niet nodig: deze dagen bestaat politiek Den Haag alleen uit oranjeklanten.

Terug naar de States. Frappant in het New York Times-artikel is een uitspraak van Jeroen Bartelse, algemeen secretaris van de Raad voor Cultuur. Die lijkt zich te verbazen over het grote aantal culturele instellingen dat ter ziele gaat c.q.  zieltoogt:

It’s quite a massacre. Many of these groups are either dead or are now in a near-death struggle. What’s striking is the number of institutions stopping at one time, which we haven’t seen before, and these are institutions that have existed for 20, 30 or 50 years, institutions with a stature that makes this quite exceptional.

Voormalig voorzitter van de Raad voor Cultuur, Els Swaab, had al eerder in de smiezen welke schade de bezuinigingen zouden veroorzaken, en stapte op. Net als de voltallige commissie Podiumkunsten en leden van enkele andere commissies, trouwens. De overige zeven raadsleden bleken weinig solidair, en vertoonden een knap staaltje planking. Oud-omroepbaas Joop Daalmeijer meldde zich om de botte bijl van Halbe Zijlstra aan te nemen, en de bezuinigingsoperatie van 200 miljoen euro – die eerder ideologisch gemotiveerd is dan economisch – alsnog te  legitimeren.

Dat alles geschiedde twee jaar geleden, ik weet het, maar de goedlachse OCW-minister Jet Bussemaker (die al even vrolijk bedankte voor een babbeltje met The New York Times) zet het kettingzaagbeleid van het kabinet Rutte-I  onverminderd voort, zoals wij eerder al opmerkten. Kennelijk zijn ook haar bij de ideologische veren nog steeds niet terug opgeplakt.

De situatie bij de zuiderburen baart eveneens zorg. Daar laat de N-VA barse tonen horen die ergens lijken te corresponderen met de oorlogsretoriek van onze eigen PVV. Lees bijvoorbeeld de open brieven van Lieven De Cauter aan N-VA-voorman Bart De Wever, die eind vorig jaar een snerpend proefballonnetje opliet. Fractieleider André Gantman maakt het offensief tegen de kunsten een slagje concreter door aan te sturen op de afschaffing van het stadsdichterschap van Antwerpen. Het is daarom te hopen dat ook well-to-do Vlamingen de hipheid van cultureel schenken inzien.