Stichting Perdu, vrijdag 11 mei 2012
‘Asking questions, trying answers’
Met: Antoine Beuger, Samuel Vriezen, Marcus Kaiser, Marc Kregting en Ernst van den Hemel.
Aanvang: 20:30 | Zaal open: 20:00
Entree: 10 euro / 5 euro voor studenten, vrienden en stadspashouders

Aanstaande vrijdag, 11 mei, presenteert Perdu de nieuwste nY over correspondenties. In dit nummer werd onder andere de correspondentie opgenomen die Antoine Beuger (componist en uitgever van de componistengroep Wandelweiser te Düsseldorf) en Samuel Vriezen (dichter en componist) gedurende 2011 voerden. Beurtelings legden zij elkaar iedere maand een vraag voor over hun kunstpraktijken waarop de ander een antwoord schreef. De vragen en antwoorden vergezelden zij iedere maand van een korte compositie.

De correspondentie in nY vormde de aanleiding voor het tweeluik dat Perdu, nY en het Pianolamuseum op 11 en 12 mei organiseren. Op de avond in Perdu zullen enkele muziekstukken klinken, en het gesprek tussen Beuger en Vriezen zal live worden voortgezet met twee nieuwe gesprekspartners uit een andere discipline: Marc Kregting namens de poëzie en Ernst van den Hemel namens de filosofie. Een open gesprek, waarin iedere deelnemer één vraag op tafel zal leggen over muziek, spelen, luisteren, denken, schrijven, of iets anders. De avond wordt gevolgd door een middag in het Pianolamuseum waarop de composities in Amsterdam uitgevoerd worden.

Hier alvast één vraag en één antwoord uit nY:

 

[…]

(Oktober)

Beste Antoine,

Om te beginnen maakte je vraag van vorige maand me heel benieuwd of je zelf dieper kunt ingaan op je eigen ideeën over stilte. Zou je op basis van mijn vorige antwoord zeggen dat stilte iets anders is voor jou dan voor mij?

Maar mijn voornaamste vraag deze maand gaat over het getal twee. Ik herinner me dat je verschillende keren bij een inleiding voor een stuk voor twee instrumenten erover sprak als een essay over liefde. Hoor je elk duo in de muziek als een essay over liefde? En kun je misschien aanwijzen waar muziek je heeft geholpen meer bewust te worden van de liefde?

Samuel

——

Beste Samuel,

Jouw twee vragen raken aan dingen die zo belangrijk voor me zijn, dat ik meen dat het niet moeilijk zou zijn om er bij wijze van antwoord een compleet boek over te schrijven. Verder denk ik dat het grootste deel van mijn werk gezien kan worden als poging om (muzikale) antwoorden te vinden op deze vragen, op veel verschillende, vaak enigszins aarzelende, zelfs onsamenhangende manieren.

Voor mij heeft de stilte altijd te maken gehad met de gebeurtenis: de stilte voor de storm net zo goed als na de storm. Opvallenderwijs lijkt dat bijna het tegengestelde te zijn van Cages opvatting van stilte als ‘alles wat er is’. Het zou misschien te maken kunnen hebben met een verschil tussen ‘zijn’ en ‘plaatsvinden’: dingen ‘zijn’, een gebeurtenis ‘vindt plaats’. Nadat een gebeurtenis plaats heeft gevonden zijn de ‘dingen’ anders dan voorheen. Hoewel zo’n verschil mogelijk ‘bijna niets’ is, een ‘druidic difference’ zoals Emily Dickinson het noemde, kan het verschil je leven veranderen of historisch belang hebben. Na de gebeurtenis, of ook er (net) voor, is er stilte: sprakeloosheid; afwezigheid van beelden; verdwijnen van alle representaties die misschien eerst van kracht waren maar die nu plotseling achterhaald zijn; verlies van een concept.

Voor mij heeft de muziek altijd in verband gestaan met die ervaring: die ongelooflijk ongrijpbare stilte die zich soms voordoet net voor het begin van een stuk. Of na het einde. Ik houd hiervan en een van mijn grootste verlangens is altijd geweest om deze stilte op te nemen in de muziek zelf, als een tint of een glimp, of een onvoorstelbaar zachtaardige aanraking. Er is natuurlijk geen manier waarop je dit kunt ‘componeren’. Het kan niet worden gedoceerd. Het schrikt meteen terug als je het te direct benadert. Als componist zou je er eigenlijk niet eens aan moeten denken. Maar als je er echt naar verlangt, er echt voor openstaat, ik zou haast willen zeggen: het echt liefhebt, dan zal je componeren heel anders worden. Meer en meer wordt je muziek ‘gewoon een paar geluiden’, ‘gewoon iets’, maar tegelijk steeds ongrijpbaarder, vluchtiger, raadselachtiger. Door die hoedanigheden over te nemen zal ze meer en meer herinneren aan de gebeurtenis of, zoals ik het ooit genoemd heb, een herdenking van de gebeurtenis worden die viert dat, in onze wereld (onherroepelijke) ‘dingen plaatsvinden’. De muziek representeert of imiteert het plaatsvinden van een gebeurtenis, niet, maar de muziek (die zelf geheel zonder gebeurtenis is) gaat aan de gebeurtenis doen denken. Stille muziek (Sint Jan van het Kruis: ‘musica callada’), muziek die eer betoont aan de gebeurtenis.

Misschien heb ik daarmee al impliciet antwoord gegeven op je tweede vraag. De liefde begint met een gebeurtenis: de ontmoeting met de geliefde. Sint Jan van het Kruis zou zeggen: het ongeneeslijk verwond raken door hem, door haar. Zo diep door de andere persoon geraakt worden dat het je leven voor altijd verandert in een oneindige zoektocht, een oneindige toenadering die nooit voltooid zal worden.

Ik geloof krachtig dat van alle kunsten de muziek, de kunst van de geluiden die verschijnen en verdwijnen, de kunst van de benadering (in stemming, timing, klankbalans…) het meest kan doen denken, het meest een herdenking kan zijn, het meest resoneert met die ene meest belangrijke gebeurtenis die mensen in hun leven kunnen meemaken: liefde. En als de muziek dat kan, dan moet zij dat ook. Vooral in de constellatie die op zich het dichtst staat bij de liefdesrelatie: het duo.

Antoine

[…]