Literatuur als morele taakstraf
In België heeft een rechter aan een snelheidsduivel een opmerkelijke taakstraf uitgedeeld. De dertigjarige man, die gepakt werd toen hij onophoudelijk aan het slippen was op een rotonde, heeft niet alleen een boete en een rijontzegging voor vier maanden aan zijn broek, maar ook wordt hij door de rechter verplicht het boek ‘Tonio’ van A. F. Th. van der Heijden te lezen. ‘Tonio’ is een requiem voor Van der Heijdens zoon die in 2010 om het leven kwam toen hij werd geschept door een auto.
Van der Heijden reageerde in de Telegraaf ‘verheugd’. Hij zegt: ‘Zo zou het eigenlijk over de hele wereld moeten. Als de wegpiraat hierdoor tot inkeer komt, dan heb ik het in elk geval niet voor niets geschreven.’ Verder staat er te lezen:
Van der Heijden denkt dat het lezen van een boek als Tonio meer effect kan hebben dan het ontzeggen van de rijbevoegdheid. ‘Dat zet moreel niet veel zoden aan de dijk bij zo’n snelheidsduivel’, vermoedt hij. ‘Het veroorzaakt eerder woede omdat hij zijn kar 3 jaar niet mag gebruiken. Waarna hij weer op de oude voet op het gaspedaal doorgaat.’
De auteur voelt er niets voor om in de commissie plaats te nemen die de overtreder moet overhoren over het boek. ‘Ik heb als schrijver al mijn steentje bijgedragen aan deze alternatieve taakstraf’, vindt hij. ‘Al hoop ik wel dat het navolging krijgt, ook in Nederland. Als schrijver twijfel je soms hoe maatschappelijk relevant je boeken zijn, zeker bij zo’n persoonlijk werk als dit. Deze uitspraak bewijst dat dat wel degelijk het geval kan zijn.’
Hoe literatuur maatschappelijk relevant wordt door haar als drager van moraliteit en ethiek in de rechtszaal te gebruiken. Het boek voor roekeloos rijgedrag is nu bekend (al is het bij straatracers en andere snelheidsduivels misschien ook mogelijk om Van der Heijdens ‘Weerborstels’ voor te schrijven). Maar welke boeken moet de rechter verplichten bij andere vergrijpen en misdaden?
Post uw ideeën in de comments!
Er zijn vast veel boeken beschikbaar voor overmatig drugsgebruik en alcohol, bij jongeren, met ernstige gevolgen (weekend slachtoffers). Bv “Under the volcano” etc.
Wikipedia: “Under the Volcano is a 1947 semi-autobiographical novel by English writer Malcolm Lowry (1909–57). The novel tells the story of Geoffrey Firmin, an alcoholic British consul in the small Mexican town of Quauhnahuac (the Aztec name of Cuernavaca), on the Day of the Dead.
Surrounded by the helpless presences of his ex-wife, his half-brother and acquaintances, he descends into a mescal-soaked purgatory, moving inexorably towards his tragic fate.
His self-destructiveness reflects a spiritual struggle born of wilful abnegation and passivity, a depressed, existential acquiescence to the futility of positive action.”
‘Tijger, tijger’ van Margaux Fragoso voor wie kindermisbruik pleegt.
Maar welke leeslijst geef je de CEO’s van Goldman Sachs? En belangrijker nog: wat doe je met al die literatuur die niet de gevolgen van een gejuridificeerd “vergrijp” verkent?
Voor de top van Goldman Sachs: “Life without principle”, van Henry David Thoreau?
Voor dichtgetikte bureaucraten: “Das Schloss” van Franz Kafka?
Of nog beter: Kafka’s “Der Prozess” voor op hol geslagen rechters?