Gepubliceerd op: donderdag 19 januari 2012

Dirk De Schutter geeft Žižek een veeg uit de pan

Dirk De Schutter is duidelijk niet gecharmeerd van Eerst als tragedie, dan als farce van Slavoj Žižek.

Of Žižek een belangrijk filosoof is, daarover lopen de meningen uiteen. Dat hij een merkwaardig fenomeen is, daarover zijn de meesten het eens. Toen Žižek enkele weken geleden in de Brusselse Bozar een lezing gaf over ‘De erfenis (van) Europa’, kwam een ongezien aantal toehoorders (meer dan tweeduizend!) opdagen. Werpt die massale belangstelling een licht op het onschatbare gewicht van Žižeks woorden of zet ze integendeel de roemloze onbenulligheid ervan in de verf?

(…)

In feite rijgt Žižek de slordige redeneringen aan elkaar. Zo betoogt hij dat handelingen altijd voltrokken worden alsof de toekomst die we willen bewerkstelligen er al is. En hij concludeert: ‘Dat betekent dat we onbevreesd het idee van preventieve actie (de ‘preventieve aanval’) moeten rehabiliteren, die in de ‘oorlog tegen het terrorisme’ zo misbruikt is.’ Žižek bevindt zich hier ongegeneerd in het bedenkelijke gezelschap van George W. Bush. Of hij twijfelt aan de betekenis van democratie: ‘onze democratieën werken met onze instemming’, dat wil zeggen ze worden geregeerd door het ‘onzichtbare gebod’ dat ons zegt wat we moeten doen en denken. Zo veel begrippen worden hier door elkaar gehaspeld dat men weinig anders kan dan de volgende vragen opwerpen: zou wie er niet in slaagt om preventieve actie en preventieve aanval te onderscheiden en elke actie beschouwt als een daad van geweld, zou wie denkt dat instemming kan worden afgedwongen en dus het onderscheid tussen instemming en het opvolgen van een bevel uitveegt, niet beter zijn mond houden?

Meer lezen? Tegenspreken of beamen? Ga naar De Reactor.

Over de auteur

- Jeroen van Rooij schrijft. Onder meer 'De eerste hond in de ruimte' (roman, 2010), 'Het licht' (roman, 2012), poëzie in Parmentier en DW B, essays in nY, kritieken op De Reactor en lezingen in Perdu. Hij woont en werkt in Amsterdam.