Beyoncé plagieert De Keersmaeker
De Morgen meldt:
“Eergisteren hadden we nog woorden van lof voor Beyoncé: hoe ze zwanger opduikt in haar nieuwste videoclip en met zwarte pruiken en glossy lippen zichzelf opnieuw uitvindt, chapeau!
Nu blijkt echter dat de Amerikaanse zangeres op gebied van choreografie iets minder creatief geweest is. Treffend, hoe haar bewegingen als twee druppels water lijken op een dansvoorstelling uit 1984. En dan nog wel ‘Rosas danst Rosas’, van de hand van de Vlaamse Anne Teresa De Keersmaeker.” (De Morgen)
Onderstaande video is een collage van fragmenten uit Countdown van Beyoncé en Rosas dans Rosas van De Keersmaker:
Een misnoegde De Keersmaeker vandaag in De Morgen:
“Ik wist hier helemaal niks van. Dit is gewoon pikken, puur plagiaat. Niet alleen de danslijnen, maar ook de kostuums en de school komen overeen . Een beetje grof. Vooral omdat er geen enkele poging is om het plagiaat te verdoezelen. Beyoncé gaat er allicht van uit dat als iets zodanig bekend is, je het gewoon mag pikken.”
Dit is de real stuff:
Wat een heerlijke clip! Plagiaat? Wat een onzin! “Vooral omdat er geen enkele poging is om het plagiaat te verdoezelen,” inderdaad. De complete clip bestaat uit (stijl)citaten. Ik zou er van naast mijn dansschoenen gaan lopen als ik De Keersmaeker was. Toevallig bekeek ik twee weken geleden met mijn examenleerlingen nog “Rosas danst Rosas”: die waren geen van allen in 1984 al geboren, maar zonder uitzondering vonden ze deze dansfilm swingend, fascinerend en vooral bijzonder sexy. Ze zullen “Rosas” meteen herkennen zo gauw ze de Beyoncéclip voor ogen krijgen, en De Keersmaeker zal in hun ogen en geheugen tot nog grotere hoogte stijgen. Wat wil je nog meer met je werk dan dat het wordt gekend en vooral eigen wordt gemaakt? De toekomst is niets anders dan een veranderd verleden.
Dat u met uw leerlingen ‘het origineel’ heeft bekeken, waarbij ‘Rosas danst Rosas’ waarschijnlijk ook nog eens als studiemateriaal dient, en men er dus gevoeglijk van kan uitgaan dat de film nauwlettend en met scherp oog wordt bekeken – en dat daarom uw leerlingen ‘Rosas danst Rosas’ als het origineel zullen *(h)erkennen*, en de clip van Beyoncé (kort daarop ziende) vanzelfsprekend als een ‘citaat’ of intertextuele verwijzing – dit alles betekent nog niet dat de argeloze ‘consument’ van de clip (met name in de Verenigde Staten) dit zal opmerken. De meesten zal het ontgaan. Wie van de jongeren herkent in de openingsscène van ‘Reservoir Dogs’ een intertextuele verwijzing naar het begin van ‘Clockwork Orange’, welke kijker zal meteen opveren bij de scène in ‘Natural Born Killers’ waarin ‘Mickey’ (Woody Harrelson) in de gevangenis over zijn zojuist kaalgeschoren hoofd wrijft en uitschreeuwen: hier wordt ‘Apocalypse Now’ geciteerd! (Marlon Brando die op dezelfde wijze over zijn kale schedel wrijft.) En dan vindt het citeren/verwijzen/refereren nog wel plaats binnen de context van ‘een postmoderne film’: de kijker weet: wees alert, dit is een postmoderne film, er kán en zál in geciteerd worden, zóék de paaseieren!
En: de zoekers van de paaseieren zijn cinefielen, die doorgaans alle ‘klassiekers’ en ‘bronnen’ (soms uit een ver verleden) hebben gezíén, die colleges ‘postmodernisme’ hebbe gevolgd, die een abonnement hebben op de plaatselijke ‘alternatieve videotheek’ (of nee, die alle klassiekers en ‘art films’ downloaden op internet), ze zijn door de wol geverfd en zitten in de startblokken om de citaten aan te wijzen, als in een quiz, waar de snelste tijd geldt.
Maar een hedendaagse muziekclip, in de Verenigde Staten dan nog wel? Laat ik u dit zeggen, heer Beurskens: het leeuwendeel van de consumenten van deze clip (tieners, twintigers wellicht) in de VS ként ‘Rosas danst Rosas’ niet eens (het zou ze ook totaal niet interesseren, het zou ze niet ‘boeien!’), hoe zouden ze de (zeer) treffende gelijkenis moeten opmerken?
Dit is: piraterij, diefstal, ‘citeren zonder bronvermelding’, creatieve armoede, kaping, ontvreemding, kom me niet aan met uw gratuite postmoderne termen, die hier in het geheel niet van toepassing zijn!
Ha, misschien ben ik veeleer naïef dan postmodern. Het zou inderdaad ook kunnen dat het een kwestie van botheid en brutaliteit is. Maar dan moet achter de verontwaardiging erover de big smile toch moeilijk te verhelen zijn, want wat een geweldige gelegenheid doet zich hier zomaar voor! Met een beetje tamtam (inmiddels klinkt die al ver door op het internet, stel ik vast) kan zomaar de aandacht worden gevestigd op een dansproductie van een kwart eeuw geleden – en wie weet boeit die dan toch een paar jongeren meer dan je voor mogelijk zou houden, zelfs in de VS – én kan De Keersmaeker er wat dollars uit slepen voor een volgende dansproductie. Ik zie hoe dan ook voor De Keersmaeker nog steeds vooral erkenning, geluk en winst. Maar mogelijk ben ik nu een opportunist.