Vandaag bespreek ik, omdat de zorg voor bomen veel aandacht krijgt, een strofe uit een gedicht van Guido Gezelle uit 1897. “De symboliek der bomen neemt in Gezelles poëzie een uitverkoren plaats in” lezen we in de Gezellekroniek.

Eeuwelingen

Gedaagde, bodemvaste bosgenoten,
bomen, die ‘k, wel vijftig jaren lang,
boom wete; en zo hoge als nu geschoten,
gezien hebbe, op zo menig wandelgang;
wat ben ik, arme miere, u bijgeleken,
die sta en u aanschouwe, o hoge bomenreken!

Mijn handen, uitgestrekt, en konnen, eiken,
beuken, op wel twee drie vamen naar,
vamende u om ‘t lijf, malkaar bereiken,
noch meten uwe stam, die, machtig zwaar,
die machtig diepe staat, de grond beneden,
in de onuitroeibaarheid van uwe wortelsteden.

Gij grijpt mij, grote bomen, vast; en ‘k voele
vreze mij het hert des herten slaan,
hore ik, al met eens, omhoge, ‘t koele
gedaver van de winden dóór u gaan!…
Gij spreekt dan tegen hen zo’n zware sprake,
dat, angstig en ontsteld ik worde, en koud gerake!

De dichter is onder de indruk van de woudreuzen. Ze grijpen hem vast en maken dat hem de vrees om het hart slaat. ‘Al met eens’, ineens dus, hoort hij hoe de winden boven zijn hoofd door de boomkruinen daveren. Bij het adjectief ‘koel’ dacht aan aan de koele meren des doods van Van Eeden. Die associatie mag willekeurig zijn, maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat ‘de winden’ in Gezelle’s gedicht verwant zijn met het grote kille niets.

De oude bomen weren zich, in de verbeelding van de dichter, niet alleen tegen deze winden, maar spreken hen zelfs streng toe. De bomen met hun onuitroeibare ‘wortelsteden’ zijn voor hem het leven, dat bereid is tot geweld. In werkelijkheid is de ‘zware sprake’ van de takken het gekraak en raakt de boom door de winden beschadigd.

De dichter interpreteert wat hij hoort en ziet als de beangstigende kracht van het leven. Zou hij van de kwetsbaarheid van het leven minder ‘ontsteld’ worden?