Dit is mijn koudvuur
dat door mij op paden wordt geschreven
niet weg is te krijgen, geen macht die
het kan blussen

ik zal het uitstrooien over velden
het zal geplant worden door zaaiers
uit het bereik van adelaars
en de raven

Zij is de morgen
die door de kinderen wordt verwacht
als een maan die het feest aankondigt
waardoor ze allemaal opgetogen en opgewonden raken
waar ze tikkertje kunnen spelen in al die velden
en rond hun huizen, en verstoppertje ook, en
wie haar vindt mag haar houden,

als een droom met geen pen te beschrijven
van alle nachten die nog zullen komen, zal
ik haar optekenen, dit bloed stromend uit mijn hart,
ze zal op handen worden gedragen door meisjes
die hennaversieringen op hun handpalmen hebben gemaakt,
als helend water is het, sproei er maar mee,
opdat het wonden kan helen,
overal,
dit gedicht

____
Het woord ‘koudvuur’ refereert aan de infectieziekte die veelal optreedt na verwondingen. Deze ‘wonden’ blijven in het begin van het gedicht onbenoemd. Tegelijk is ‘koudvuur’ een magische term, een contradictio in terminis. Het idee van ‘-vuur’ wordt in de eerste strofe metaforisch doorgetrokken met het ‘blussen’. De opening ‘Dit is mijn koudvuur’ wijst samen met de titel ‘Mijn gedicht’ erop dat dit expliciet over gedichten gaat. In v2 staat ‘geschreven’ om dat nog eens te benadrukken.
Er is blijkbaar een ‘macht’ waartegen weerstand nodig is. We kunnen hier denken aan onderdrukking en censuur, waaraan de woorden van de dichter zich kunnen onttrekken. ‘Mijn gedicht’ is ‘niet weg (…) te krijgen’.

De tweede strofe staat in het teken van verspreiding. De metafoor is in eerste instantie die van zaadjes die zullen groeien (‘uitstrooien over velden’, ‘geplant’, ‘zaaiers’). Maar wat hebben die zaadjes nou te vrezen van ‘adelaars’ en ‘raven’? Of toont dat juist een analogie hoe ‘geen macht (…) het kan blussen’?

Hoe dan ook, na de spatiale verspreidingsmetafoor in de tweede strofe stappen we in de derde strofe over naar een temporele metafoor. Het gedicht biedt hoop voor de toekomst. Met onbezorgd spelende ‘kinderen’. Mooi hoe de ‘velden’ uit de tweede strofe hier terugkeren. Het toekomstbeeld past goed bij de metafoor van de zaadjes die gaan groeien.

In de vierde strofe gaat het gedicht van metaforen over naar een vergelijking: ‘als een droom’. We keren terug naar de realiteit. Was het ideaal al bijna tastbaar, nu is slechts ‘als een droom’ en er zullen nog duistere tijden (‘nachten’) komen, ‘bloed’ zal nog stromen. Maar uiteindelijk is ‘dit gedicht’ ‘als helend water’. Dus tegelijk zaadjes en water om te sproeien. De ‘wonden’ zijn er wel, ‘overal’, maar uiteindelijk zal ‘dit gedicht’ ‘helen’.

Opvallend is de hoofdrol voor het vrouwelijke. Vanaf strofe 3 is ‘Zij’ het onderwerp. Ook gaat het in de laatste strofe expliciet over ‘meisjes’, waar het een strofe daarvoor nog over ‘kinderen’ ging. Misschien moeten we die vrouwelijkheid verbinden met de kunst, zoals ‘dit gedicht’ en de ‘hennaversieringen’. Dat is de kracht die opkan tegen de (stereotiep gezien mannelijke) op fysieke kracht gebaseerde onderdrukking.

Een ander opvallend aspect van dit gedicht is het uitwaaieren van de metaforen en vergelijkingen. ‘Mijn gedicht’ krijgt daardoor vele gedaanten. Zo is het ‘koudvuur’, zaadjes, vrouwelijk, ‘de morgen’, een kind dat ‘verstoppertje’ speelt, ‘als een droom’, ‘bloed stromend uit mijn hart’, een bewonderde die ‘op handen (zal) worden gedragen’, ‘als helend water’. Dit past natuurlijk uitstekend bij de gedachte die van ‘dit gedicht’ uit gaat. ‘Zij’ is een ongrijpbare tegenkracht, die een verlossing in de toekomst ‘aankondigt’, verspreidt, voedt, en zo (mede-)bewerkstelligt.
____

Vallende tijd
Gedichten van Mohammed Chacha, Mimoun el Walid, Fadma el Ouariachi, Ahmed Ziani
Vertaling: Roel Th. Otten, Khalid Mourigh, Ahmed Aynan, Asis Aynan, Abdelkader Benali
Nawoord door Asis Aynan
Redactie: Joost Baars
Uitgeverij Jurgen Maas / De Berberbibliotheek
ISBN 9789491921575