Hoe een vlezig roze met zilver
langs oevers van vlekkend groen

en spetters die op de planken vloer
hemellichamen vormen

tegen de stroom in met al zijn kracht
boven het water aan de tijd ontsnapt

om iets voor te stellen in een bad
van licht. Een vis zo te zien

en dat hij wazig is
zullen we iemand kwalijk nemen.

Het is die glibberige vis wellicht
die van wateren naar water de ogen in

zwemt zich als latente voorstelling
opdringt. Mijn hoofd uit spat.

 
___
Een eerdere versie van dit gedicht verscheen onder een andere titel in de Lage Landen Poezie reeks op deze website. Daarbij werd duidelijk dat het gedicht geinspireerd is op het beeldende werk van Peggy Franck.
Ik ga nu niet in op de verschillen tussen de versies, die aanzienlijk zijn, maar reageer op het gedicht uit de bundel.

Maria beschrijft eerst wat ze ziet op het doek en op de vloer, waar onbedoeld ook een schilderij ontstaat, dat echter niet bewaard kan worden. Een antithese: vloer en hemel.
‘tegen de stroom in’: Peggy’s schilderijen doen denken aan het werk van Willem de Kooning. Bekijk maar eens zijn doek Door to the river (van 1960). Vijftig jaar later schildert zij ‘aan de tijd ontsnapt’, maar die woordgroep verwijst ook naar de boven de tijd uitstijgende waarde of betekenis van het schilderij.

Er is ‘een bad van licht’ en een wazige vis. ‘dat hij wazig is / zullen we iemand kwalijk nemen.’ Stond er eerst “niemand”?
Ik weet het niet, maar nu betekent die vis meer dan de geverfde afbeelding. De laatste disticha van dit gedicht gaan daarover. Opvallend is de apokoinou op de grens van de twee strofen: ‘(die glibberige vis) die van wateren naar water de ogen in // zwemt’ en ‘(die glibberige vis) (die) zich als latente voorstelling // opdringt’.

Het zijn geheimzinnige beelden met een bijbelse connotatie.
De kracht van het schilderij ligt volgens Barnas in het ‘latente’ (het sluimerende, verborgene) van de ‘voorstelling’, die vervolgens met veel kracht ‘Mijn hoofd uit spat’. In het gedicht laat zij het verborgene intact.

In de titel vraagt Maria, maar ze laat het vraagteken weg, of ‘Peggy’ het heeft gezien. Wat weet een schilder van wat hij schildert? Wat weet een dichter van wat hij schrijft? De kwast schildert, de pen schrijft en de kunstenaar redigeert naar beste vermogen.
___
 


Nachtboot
Maria Barnas
Uitgeverij Van Oorschot
ISBN 9789028282032