Б. О.

Человек на коне, в будённовке, с золотой трубой,
Зря ты трубишь — никто не пошёл за тобой,
Зря отбивает марш барабан полковой,
Зря могилы ваши в степи заросли травой,
Напрасны слёзы товарищей, бабий вой.

Ни кровли, ни окон — битый кирпич кругом.
Друг ударился оземь и обернулся врагом.
Мать прижалась к стене и слилась со стеной,
Трётся кот о стену спиной шерстяной.

Пересохла река — ни живой, ни мёртвой воды,
Лишь осока стоймя стоит, шелестит на ветру.
Прокажённые дни выстраиваются в ряды.
Завтра всех перебьют, а я никогда не умру.

Босыми ногами по пыльной дороге, да на плече
Коромысло, болтаются вёдра, монисто на каждом шагу
Звенит-гремит. Ты души не чаяла в трубаче,
А он зарезал тебя, чтобы ты не досталась врагу.

Чтобы ты не осталась жива в замершем селе,
Где старики сидят на прогретом сером бревне
Так же молча, как после будут лежать в земле
С царями, митрополитами и судьями наравне.

Говорят, в глубине криницы ночью живёт луна,
Днём она тоже там, но не так хорошо видна.

____

B. O. (Voor Boelat Okoedzjava)

Man te paard, met een helm op, de gouden trompet paraat,
Waarom toeter je nog nu niemand achter je staat,
Nu de trom vergeefs zijn marsen en roffels slaat,
Jullie graven zijn overwoekerd, vergeefs, te laat
Het gebrul van de vrouwen, de tranen van een soldaat.

Niks geen dak of ramen, verbrijzeld baksteen rondom.
Makker sloeg zich tegen de aarde tot vijand om.
Moeder drukte zich in de muur, is daarin opgegaan.
Kater schurkt zich daar nu met z’n wollen rug tegenaan.

De rivier viel droog, geen water meer, goed of kwaad.
Slechts het riet dat al ruisend rechtop aan de oever staat.
De melaatse dagen marcheren langs rij na rij.
Morgen gaat iedereen eraan, doch aan mij gaat de dood voorbij.

Langs het stoffige pad blootsvoets, emmers aan het juk
Bungelen, klingelklangel de sieraden, munt aan munt.
Die hoornist was je grote liefde, hij kon niet stuk.
Maar hij stak je dood, heeft je niet aan de vijand gegund.

Opdat jij niet bleef leven in dat verlamde dorp,
Waar de bejaarden op een zonverwarmde balk
Net zo koppig zwijgen als in de grond binnenkort
Naast kerkvaders, rechters, de aanvoerders van het volk.

Naar verluidt woont er ‘s nachts de maan in de wel,
Ook bij dag zit hij daar maar dan zie je hem minder snel.

(Vertaling uit het Russisch: Nina Targan Mouravi)

____

Boris Chersonski (1950) is afkomstig uit een Joods-Russische artsenfamilie uit Odessa. Naast dichter is hij klinisch psycholoog en psychiater en was enkele jaren actief als journalist. Hij won diverse literaire prijzen en geldt als een van de belangrijkste Russische dichters van het moment. Chersonski is een veelgelezen blogger en post zijn gedichten en inzichten dagelijks op sociale media. Onlangs is zijn bundel Familiearchief door het Gents collectief vertaald en uitgebracht in de serie Slavische Cahiers.

Bovenstaand gedicht door Boris Chersonski is een reactie op onderstaand gedicht van Boelat Okoedzjava (1924-1997). Nina Targan Mouravi: “Okoedzjava is voornamelijk bekend als bard, ook dit gedicht is een liedje. Was immens populair bij de Russischsprekende intelligentsia in de Sovjettijd. Je kunt je voorstellen, alle officiële kunst was voor de massa en in majeur maar hij liet het individu aan het woord, bescheiden, soms stuntelig, nochtans vastbesloten om liefde, vriendschap en persoonlijke vrijheid te koesteren.”

Булат Окуджава
Дерзость, или разговор перед боем

– Господин лейтенант, что это вы хмуры?
Аль не по сердцу вам наше ремесло?
– Господин генерал, вспомнились амуры,
не скажу, чтобы мне с ними не везло.

– Господин лейтенант, нынче не до шашней:
скоро бой предстоит, а вы все про баб!
– Господин генерал, перед рукопашной
золотые деньки помянуть хотя б.

– Господин лейтенант, не к добру все это!
Мы ведь здесь для того, чтобы побеждать!
– Господин генерал, будет нам победа,
да придется ли мне с вами пировать?

– На полях, лейтенант, кровию политых,
расцветет, лейтенант, славы торжество!
– Господин генерал, слава – для убитых,
а живому нужна женщина его.

– Черт возьми, лейтенант, да что это с вами?
Где же воинский долг, ненависть к врагу?!
– Господин генерал, рассудите сами:
я и рад бы приврать, да вот не могу.

– Ну гляди, лейтенант, каяться придется –
пускай счеты с тобой трибунал сведет…
– Видно так, генерал… Чужой промахнется –
а уж свой в своего всегда попадет.

1984

____

Boelat Okoedzjava
Brutaliteit, ofwel Een uitwisseling voor de veldslag

“Waarde heer luitenant, zeg wat kijkt u somber?
Is het krijgsvak misschien niet meer naar uw zin?”
“Waarde heer generaal, ik verveel mij zonder
Amourettes want daar was ik meester in.”

“Waarde heer luitenant, ’t is geen tijd voor wijven!
Wij bereiden ons voor op de grote slag!”
“Waarde heer generaal, als ik lijf-aan-lijf vecht
Heb ik toch voor het laatst aan iets fijns gedacht.”

“Waarde heer luitenant, wat is dit, verdorie!
Wij gaan winnen die slag, daarom zijn we hier!”
“Ja, u krijgt, generaal, heus wel uw victorie,
Maar of ik uw triomf met u samen vier…?”

“Op het veld, luitenant, met uw bloed begoten,
Bloeit de roem, luitenant, komt een groots festijn!”
“Waarde heer generaal, roem is voor de doden,
En een levende wil bij zijn meisje zijn.”

“Sakkerloot, luitenant, u gaat buiten perken!
Wie de vijand niet haat is een slecht soldaat!”
“Waarde heer generaal, zoals u kon merken
Ben ik niet tot een wit leugentje in staat.”

“Pas maar op, luitenant, want het gaat u spijten!
U verantwoordt zich straks voor het tribunaal!”
“Tja, de vijand schiet mis, dat gebeurt bij tijden.
Maar je strijdmakker richt beter, generaal.”

(Vertaling uit het Russisch: Nina Targan Mouravi)