De Nederland Leest-maand waarin De donkere kamer van Damokles centraal stond is inmiddels voorbij, maar heeft aangetoond dat het Nederlandse publiek vrijwel onverdeeld enthousiast is over het boek. Wat vond Hermans zelf eigenlijk van zijn bestseller? In het nieuwste nummer van Vooys laat Wilbert Smulders, neerlandicus aan de Universiteit Utrecht en Hermansexpert, zien dat De donkere kamer van Damokles een bijzondere positie heeft in diens oeuvre: het is zowel zijn meest succesvolle roman als het werk waaraan hij zelf bij het schrijven, maar ook lange tijd daarna, het minste plezier beleefde. Smulders toont aan dat Hermans’ ambivalente positie ten aanzien van de roman te verklaren is binnen een bredere discussie over de vraag wat een goede roman is: experimenteel of klassiek? Deze categorieën blijken elkaar niet per definitie uit te sluiten:

‘De donkere kamer van Damokles (1958) neemt in Hermans’ werk een vreemde plaats in. Aan de ene kant is het de eerste roman waarmee hij succes had bij een groot publiek, aan de andere kant is het de roman waaraan hijzelf het minste plezier heeft beleefd en schaamde hij zich bijna voor het succes dat hij ermee had.

Allereerst de ene kant: dat Hermans pas in 1958 doorbrak bij een groot publiek. Dit is nu misschien moeilijk voorstelbaar gezien de centrale plaats die hij inneemt in de Nederlandse literatuurgeschiedenis, vooral in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. Toch is het voor een goed begrip van De donkere kamer van Damokles van belang in gedachten even terug te gaan naar de omstandigheden waarin de roman geschreven werd en verscheen: het culturele klimaat van de jaren vijftig, met zijn nog geheel verzuilde pers en de ontluikende televisie (één net, alleen ‘s avonds), de kloof tussen de kleine kring van auteurs en lezers van enkele moeizaam opererende literaire tijdschriften en het grote publiek, dat bediend werd met bijvoorbeeld de Arbeiderspers-omnibussen die bij tienduizenden tegelijk aan de man gebracht werden door de bezorgers van het grootste dagblad van Nederland, het socialistische Het vrije volk.’

Het gehele artikel is te lezen op de website van Vooys.