Onderzoekers hebben in het oude laboratorium van Thomas Edison in West Orange, N.J. in de VS een aantal stokoude opnames openbaar gemaakt. Daar blijkt ook een opname bij te zitten van niemand minder dan Otto von Bismarck (1815-1898), de Pruisisiche politicus die met drie oorlogen de basis legde voor de moderne Duitse staat. De opname werd gemaakt in 1889, aan het einde van Bismarcks carrière, door Adelbert Theodor Wangemann, een medewerker van Edison.
Bismarck citeert. Allereerst de eerste strofe ‘Als Kaiser Rotbart lobesam‘ van Ludwig Uhland, een gedicht dat met zijn monumentale nationalisme goed bij de politieke opvattingen van Bismarck past. Dat hij vervolgens het beroemde studentenlied ‘Gaudeamus igitur‘ aanhaalt, is ook geen grote verrassing, want Bismarck was in zijn jeugd corpsstudent. Maar dan klinken uit de mond van de man die in 1870 de oorlog met Frankrijk leidde opeens de eerste regels van de Marseillaise. Ironie? Ook de laatste woorden van Bismarck zijn dubbelzinnig. Hij geeft vaderlijke raad tot matigheid en deugdzaamheid: niet te veel werken, niet te veel eten en zeker niet te veel drinken – geboden, waar hij zichzelf bepaald niet aan heeft gehouden.

De opname is te vinden op de site van de Amerikaanse National Park Service. Naast de opname van Bismarck kan er ook geluisterd worden naar de Pruisische generaal Helmuth Karl Bernhard von Moltke, die – hoe kan het ook anders? – uit Goethes Faust citeert. Een uitvoerige toelichting in het Duits is te vinden op de site van de Süddeutsche Zeitung en ook de New York Times besteedt aandacht aan de vondst.